شقاق مقعدی چیست؟ علائم فیشر مقعدی و درمان آن
در ابتدای این مقاله شما را با کلمه شقاق و فیشر آشنا می کنیم. هر دوی این کلمات در این مقاله که از نوع پزشکی است به شکاف در ناحیه مقعد گفته می شود. «شقاق» واژه‌ای فارسی به معنای «ترک» یا «شکاف» است. اغلب برای توصیف ترک یا شکاف در پوست استفاده می شود. در گذشته این کلمه به ویژه در ترک خوردگی دست یا پای حیوانات استفاده می شد. کلمه فیشر در زبان انگلیسی به معنی شکاف، پارگی و تَرَک خوردگی است. در این مقاله ما به تعریف فیشر مقعدی، بررسی علائم، علت ها،انواع، عوارض و درمان شقاق مقعدی می پردازیم. شقاق مقعدی چیست ؟ پارگی کوچکی در پوشش مقعد است.
شقاق مقعدی چیست
فیشر که در ایران با نام شقاق شناخته می شود یکی از بیماری های آنورکتال به حساب می آید که باعث ایجاد زخم یا خراش یا ترک بر روی ناحیه بسیار حساس مقعد خواهد شد. این خراش یا ترک به دلایل مختلف بسیار زیادی از جمله ضربه یا لباس نامرغوب به وجود می آید! به طور علمی تر شقاق عبارت است از یک پارگی به نسبت کوچک در ناحیه انتهایی راست روده که در هنگام فعالیت دستگاه گوارش یا راه رفتن می تواند درد زیادی را به بیمار انتقال دهد همین درد باعث شده است که افراد سریعا برای درمان اقدام کنند.
مورد دیگری که باید به آن اشاره داشته باشیم این است که محل زخم ممکن است در کوتاه ترین زمان دچار عفونت شده و در بدن پخش شود. متاسفانه بیماران شقاق در هنگام انجام عمل دفع یا حتی فعالیت سبک به دلیل حرکتی که درون زخم ایجاد خواهد شد درد زیادی می کشند که به مرور زمان افزایش پیدا کرده و خونریزی می کند. همچنین فرد چندین بیماری نشیمنگاه را به شکل همزمان دارد و پزشک برای آن شخص یک یا چندین جلسه لیزر پیشنهاد می‌کند. اگر ترک خوردگی بافت پوست به موقع درمان نشود، ترک خوردگی به زخم های باز تبدیل می شود.
زخم های باز، بافت های زیرین را نیز تحت تأثیر قرار می دهد. اگر در مقعد و بافت های داخل مقعد ترک رخ دهد، بیماری فیشر یا شقاق مقعدی به وجود می آید. افراد در سن جوانی و میانسالی به بیماری فیشر مبتلا می شوند. در صورتی که خانم های باردار باشد و زایمان سختی را پشت سر بگذارد هم می تواند مستعد شقاق مقعدی باشد. همینطور کودکان تا رسیدن به سن یک سالگی نیز احتمال ابتلا به فیشر در آنها وجود دارد. 
علائم فیشر یا شقاق مقعدی
در صورتی که فردی به شقاق مقعدی مبتلا باشد دارای نشانه هایی است که در این بخش به آن می پردازیم. البته پیش از اینکه نشانه های فیشر مقعدی را برای شما بیان کنیم لازم است بدانید که فیشر نشانه های بسیار مشابهی با بیماری های پرمخاطره دستگاه گوارش بدن دارد. بیماری های سختی همچون سرطان روده در علائم بسیار شبیه به شقاق مقعدی است. با مشاهده هر یک از علائم مطلب زیر سریع تر به پزشک متخصص مراجعه کنید. با درمان شقاق از بروز مشکلات جدی تر جلوگیری کنید. اما علائم فیشر به شرح زیر است
- شقاق مقعدی باعث می شود که افراد مبتلا در ناحیه مقعدشان احساس سوزش و خارش داشته باشند. این حس در اغلب اوقات همراه مبتلایان است.
- افراد مبتلا به فیشر در ناحیه مقعد متوجه وجود ترک یا شکاف در این ناحیه می شوند.
- خونریزی مقعد و وجود خون در مدفوع.
- شقاق مقعدی باعث می شود افراد در ناحیه مقعد خود درد زیادی را حس کنند. هنگام دفع نیز این درد افزایش می یابد.
- وجود زائده در ناحیه مقعد و اطرافش.
- در برخی از بیماران مبتلا به فیشر مقعدی گزارش هایی از ترشحات چرکین از محل ترک خوردگی ها وجود دارد.
- از دیگر نشانه های ابتلا به شقاق مقعدی این است که فرد مبتلا به تب دچار می شود. تب به صورت کلی نشان از عفونت در بدن فرد است.
- آخرین نشانه شقاق این است که مقعد فرد متورم و ملتهب می شود.
نحوه ایجاد و علت شقاق مقعدی
بیماری فیشر مقعدی به چند دلیل اصلی به وجود می آید. در برخی از افراد پس از ضربه و فشار به پوشش داخلی مقعد به وجود می آید. همین طور هنگام یبوست و دفع مدفوع خشک این مشکل به وجود می آید. و کسانی که دریچه مقعدشان تنگ است، بیشتر در معرض این بیماری هستند. اما در این بخش به طور کامل علت های شقاق مقعدی را برای شما توضیح می دهیم.
- یبوست مزمن: یکی از شایع‌ترین دلایل فیشر مقعدی، یبوست و تلاش برای دفع مدفوع سخت و بزرگ است که می‌تواند به ترک خوردن پوست ناحیه مقعد منجر شود.
- اسهال مکرر: حرکات مکرر روده و مدفوع نرم می‌تواند باعث تحریک و آسیب به ناحیه مقعد شود.
- زایمان: فشار ناشی از زایمان طبیعی می‌تواند به ایجاد فیشر مقعدی منجر شود.
- عوامل تغذیه‌ای: کمبود فیبر در رژیم غذایی می‌تواند به یبوست و در نتیجه فیشر مقعدی منجر شود.
- بیماریهای التهابی روده: بیماری‌هایی مانند کرون یا کولیت اولسراتیو می‌توانند خطر ابتلا به فیشر مقعدی را افزایش دهند.
- سن: با افزایش سن، پوست و بافت‌های اطراف مقعد ممکن است ضعیف‌تر شوند و مستعد آسیب باشند.
- عوامل روانی: استرس و اضطراب نیز می‌توانند بر روی عادات روده تأثیر بگذارند و به یبوست منجر شوند.
- عوامل ژنتیکی: برخی افراد ممکن است به دلیل ویژگی‌های ارثی مستعد ابتلا به فیشر مقعدی باشند.
- خاراندن مقعد: در برخی از مقالات مشاهده کردیم که خارش را یکی از منشا های شقاق مقعدی بیان کرده بودند. اما خارش ارتباطی با بوجود آمدن شقاق ندارد. بلکه ممکن است بعد از ابتلا به خارش دچار شود. پس خاراندن منشا فیشر نیست.
- رابطه جنسی مقعدی: رابطه مقعدی باعث وارد شدن فشار به ناحیه مقعد می شود. از این رو یکی از منشا های اصلی فیشر مقعدی است.
- عضلات تنگ مقعد: در صورتی که عضلات مقعد تنگ باشد دفع به سختی انجام می شود. همین باعث فشار به این ناحیه است. پس می تواند به مرور موجب شقاق مقعدی شود.
- عفونت: همه عفونت ها نه اما برخی از عفونت ها می تواند منجر به شقاق مقعدی شود. یکی از این نوع عفونت ها که می تواند به شقاق منجر شود عفونت STIs است که به آن عفونت مقاربتی هم می گویند. از علائم این عفونت می توان به خارش و سوزش اشاره کرد که در ناحیه اندام جنسی رخ می دهد . در صورتی هم که رابطه جنسی مقعدی داشته باشند به این عضو هم می تواند سرایت کند.
- تمیز کردن مقعد با دستمال های زبر: در صورتی که به صورت همیشگی از دستمال های زبر و خشک استفاده کنید، احتمال ابتلا به شقاق مقعدی وجود دارد. چون دستمال های خشک باعث می شوند که ناحیه ای که استفاده می شوند پوست پوست و فرسوده شود. برای جلوگیری از ابتلا به این مشکل می توانید از دستمال های مرطوب استفاده کنید.
- بیماری کرون: بیماری کرون جزو بیماری های التهابی روده محسوب می شود. این بیماری می تواند عضوهای مختلفی را از بدن ما درگیر کند. این اعضا می تواند از دهان و دستگاه گوارش شروع می شود و تا مقعد هم می تواند ادامه داشته باشد. پس این بیماری می تواند منشا شقاق مقعدی باشد. به یاد داشته باشید که هنوز برای بیماری کرون درمانی پیدا نشده است پس به سلامت خود اهمیت دهید و در حفظ آن بکوشید.
- بیماری های مقاربتی: بیماری های مقاربتی می توانند افراد را مستعد ابتلا به فیشر مقعدی نمایند. بیماری هایی مقعدی که چنین قابلیتی دارند این ها هستند: ایدز (AIDS)، زگیل تناسلی، زگیل مقعدی، هِرپِس تناسلی (تبخال تناسلی)، کلامیدیا، سفیلیس
برای پیشگیری و درمان فیشر مقعدی، توجه به رژیم غذایی، مصرف مایعات کافی، و مراجعه به پزشک در صورت بروز علائم مهم است.
بررسی انواع فیشر مقعدی یا شقاق
شقاق مقعدی به دو نوع اصلی تقسیم می شوند: حاد و مزمن. شقاق حاد جدید هستند و معمولا در عرض چند هفته بهبود می یابند. شقاق مزمن بیش از شش هفته طول می کشد و ممکن است نیاز به درمان گسترده تری داشته باشد. طبقه بندی به علائم و مدت شقاق بستگی دارد.
- شقاق مقعدی حاد:
شقاق مقعدی حاد به شقاق هایی اطلاق می شود که به تازگی ایجاد شده و معمولا کمتر از شش هفته عمر دارند. این نوع شقاق غالبا به دلیل یبوست و عبور مدفوع سخت ایجاد می شود. ظاهری شفاف و تازه دارند و به راحتی با درمان های اولیه بهبود می یابند. علائم شقاق حاد شامل درد شدید در حین اجابت مزاج و خونریزی خفیف است. بیمار ممکن است همچنین احساس سوزش و خارش در ناحیه مقعد داشته باشد. درمان شقاق مقعدی حاد معمولا شامل تغییرات در عادت های غذایی، مصرف فیبر و مایعات کافی و استفاده از داروهای مسکن موضعی است. - فیشر مقعدی مزمن:
فیشر مزمن به شقاق هایی اطلاق می‌شود که بیشتر از شش هفته ادامه داشته و معمولا به سختی درمان می شوند. این نوع شقاق معمولا به دلیل تکرار ایجاد فشار در ناحیه مقعد در طول زمان، یا آسیب به عروق خونی در ناحیه آنال بروز می کند. شقاق های مزمن به راحتی بهبود نمی یابند و ممکن است بافت اسکار نیز در اطراف آن ایجاد شود. علائم آن مشابه شقاق حاد است، اما درد و ناراحتی بعد از اجابت مزاج برای مدت طولانی تری ادامه دارد. درمان شقاق مقعدی مزمن ممکن است شامل استفاده از دارو های خاص و حتی جراحی باشد. - شقاق های خاص:
در برخی موارد، شقاق‌ها می‌توانند به انواع خاص‌تری تقسیم شوند:
– شقاق‌های دیستال: این شقاق‌ها معمولاً در قسمت پایینی مقعد رخ می‌دهند و معمولاً درد کمتری نسبت به شقاق‌های دیگر دارند.
– شقاق‌های پروکسیمل: این نوع شقاق‌ها به قسمت بالایی ناحیه مقعد مربوط هستند و ممکن است با مشکلات دیگر نظیر هموروئیدها همراه باشند.
برای بهبود خود بهتر است که با پزشک خود مشورت کنید. زیرا ممکن است یک بیماری منجر به ایجاد مشکل یا بیماری در دیگر اعضای بدن شوند. و درمان آنها هم مستلزم صرف انرژی، زمان و هزینه بیشتر است.
عوارض داشتن شقاق مقعدی
شقاق مقعدی می‌تواند عوارض و نگرانی‌های مختلفی را به همراه داشته باشد. برخی از عوارض رایج عبارتند از:
- درد شدید: افراد مبتلا ممکن است در حین دفع مدفوع یا پس از آن درد زیادی را تجربه کنند.
- خونریزی: مشاهده خون روشن در مدفوع یا بر روی دستمال توالت پس از اجابت مزاج.
- عفونت: شقاق می تواند به عفونت های پوستی یا عفونت های دیگر منجر شود.
- تنش عضلانی: ترس از درد می تواند منجر به یبوست و تنش در عضلات مقعد شود که می تواند مشکل را تشدید کند.
- تغییرات در عادات روده‌ای: افراد ممکن است به دلیل درد و ناراحتی، عادات روده‌ای خود را تغییر دهند.
- خودسازی و اختلالات روانی: درد مزمن ممکن است باعث اضطراب یا افسردگی شود.
در صورت بروز هر یک از این علائم، مشاوره با پزشک متخصص توصیه می شود تا درمان مناسب انجام شود.
بهترین درمان شقاق مقعدی
روشهای مختلفی برای درمان فیشر مقعدی وجود دارد. انتخاب روش مناسب درمانی برای بیماران بر عهده پزشک است.
- درمان در خانه
- درمان با طب سنتی
- درمان دارویی
- درمان با تیغ و جراحی سنتی
- درمان با لیزر
به نقل از کلینیک کلیولند:
شقاق مقعدی حاد به صورت موقتی است. ممکن است نیازی به درمان پزشکی نداشته باشد و با خودمراقبتی بهبود یابد. یا ممکن است فقط به یک کرم تجویزی برای تسکین موقت درد نیاز داشته باشید، مانند لیدوکائین . اما اگر شقاق شما پس از چند هفته بهبود نیافت، نیاز به درمان دارد.
مقایسه روش های درمانی
در صورتی که فیشر مقعدی حاد باشد پزشک از طریق داروهای مختلف سعی می کند رشد بیماری را متوقف و آن را با داروها از بین ببرد. اما اگر شقاق مقعدی مضمن باشد، روش های خانگی، طب سنتی و دارویی بصورت مکمل هستند و به احتمال بسیار زیاد پزشک عمل را تجویز می کند. برای عمل فیشر مقعدی دو راه وجود دارد. راه اول جراحی سنتی و راه دیگر لیزر است. اما جدیدترین و بروز ترین روش برای درمان شقاق مقعدی لیزر کردن آن است. این نوع درمان خون ریزی و درد ندارد. حتی افرادی که آستانه درد بسیار کمی دارند مثل کودکان و بزرگسالان هم در این عمل اذیت نخواهند شد.
در هر دو روش از داروی بی حسی استفاده می شود. اما با توجه به اینکه بعد از لیزر بیمار دردی احساس نمی کند جراحی سنتی رو به فراموشی است. زیرا در جراحی سنتی بیمار بعد از جراحی دردهای بسیار زیاد و سنگینی را تا مدت ها حس خواهد کرد. همینطور اینکه در جراحی سنتی احتمال آسیب رسیدن به بخش های دیگر از بدن بیمار وجود دارد که در روش لیزر این مخاطرات وجود ندارد. از دیگر تفاوت های لیزر و جراحی سنتی هم مدت زمان آن هاست. زمان عمل لیزر بسیار کوتاه است و عمل 20 دقیقه طول می کشد. اما در روش جراحی سنتی این عمل حدود یک ساعت یا بیشتر استفاده می کند.
کلینیک هیلینگ کولورکتال اولین کلینیک لیزر بیماری های نشیمنگاهی و لیزر شقاق مقعدی در تهران است که بیش از 15 سال سابقه خدمت رسانی به بیماران را دارد. در صورتی نیاز می توانید با پزشکان کلینیک ما در رابطه با این بیماری مشورت کنید. یا در صورت نیاز به درمان به ما مراجعه نمایید. اگر سوال یا سابقه ای در رابطه با شقاق مقعدی دارید می توانید از طریق کامنت ها و تماس تلفنی با کلینیک با ما در ارتباط باشید.
سوالات متداول
شقاق مقعدی چیست؟
شقاقِ مقعدی یک زخم یا ترک در ناحیه مقعد است که معمولا باعث درد و خونریزی در هنگام اجابت مزاج می شود.
علل فیشر مقعدی چیست؟
شایع‌ترین علل شامل یبوست مزمن، اسهال مکرر، زایمان، کمبود فیبر در رژیم غذایی، عفونت ها و بیماری های التهابی روده هستند.
علائم شقاق مقعدی چیست؟
علائم شامل درد شدید در ناحیه مقعد، خونریزی روشن در مدفوع، خارش و سوزش در ناحیه آسیب دیده است.
درمان خانگی شقاق مقعدی چیست؟
درمان فیشر مقعدی شامل افزایش مصرف فیبر، مایعات، استفاده از مسهل ها، و در برخی موارد استفاده از کرم های موضعی یا دارو های ضد التهاب است. در صورتی که این بیماری شدید باشد درمان لیزری توصیه می شود.
آیا فیشر مقعدی خطرناک است؟
فیشر مقعدی معمولا خطرناک نیست، اما می تواند بسیار دردناک باشد و در صورت عدم درمان، به مشکلات جدی تری منجر شود.
راه پیشگیری از فیشر مقعدی چیست؟
برای پیشگیری از فیشر مقعدی، مصرف فیبر کافی، نوشیدن آب کافی، و اجتناب از یبوست ضروری است.
آیا شقاق مقعدی خود به خود بهبود می یابد؟
بله، بسیاری از شقاق های مقعدی با مراقبت مناسب و تغییرات در رژیم غذایی بهبود می یابند، اما در برخی موارد ممکن است نیاز به درمان پزشکی داشته باشند.
آیا فیشرِ مقعدی می‌تواند عود کند؟
بله، افرادی که سابقه شقاق مقعدی دارند ممکن است دوباره به آن مبتلا شوند، به ویژه اگر عوامل زمینه ای مانند یبوست یا اسهال ادامه داشته باشد.
آیا برای شقاق نیازمند مراجعه به پزشک هستیم؟
اگر درد شدید، خونریزی مداوم یا علائم عفونت (مانند تب) دارید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
